"Hagamos caso al tigre", de Ana Merino (ilustrado por Max)

(Ilustración de A.C.S.)

Retomando a Ana Merino, que a temos algo olvidada de máis, resulta que non para, e agora acompañada por unha figura do cómic e a ilustración hispanos, nada menos que Max. Non é de extrañar: Ana Merino é coñecida tamén polo seu saber no mundo do cómic en xeral, e polo do cómic "indie" ou alternativo en particular...
¿Seguimos sen ter opinión algunha sobre os poemas de Ana Merino, polo amor de Deus (ou polo menos... por favor)? ¿Mmmh...?

Reunión VI, do 5 de Maio

Acabada xa a lectura da novela do señor Wolff, reunímonos outra vez. Sobre a mesa dúas obras en papel e outra en DVD: "Vieja escuela", "Tú nunca me has gustado" e "Os catrocentos golpes", de Wolff, Brown e Truffaut, respectivamente.

Falamos do final do cómic canadiano, e da extraña maneira de compoñer as páxinas que o debuxante ten, recortando as viñetas con tesoiras e pegando despois sobre a páxina definitiva. O cómic foi cualificado por varios como "raro", e discutido o final e a forma en que debe ser entendido, se iso é posible. Un tipo cun trapo pegado ao pescozo tivo a ocurrencia de dicir que sinte necesidade de reler esta obra cada certo tempo precisamente polo seu final, incomprensible. Fastidiou algo máis dando a vara con non sei qué do comportamento humano e a súa incompresibilidade, a coexistencia no noso interior de contraditorios desexos e a capacidade de Brown para reflictir tal cousa na súa obra (nesta, e noutras). Rematou a súa prescindible intervención sacando a pasear ao seu amigo Schopenhauer non unha, senón dúas veces. A nosa querida N. non deixou pasar a oportunidade para que quedara unha vez máis bastante clariño que ela si di sempre o que pensa e non ten ese extraño problema de incomunicación ou do que sexa que mostra o protagonista do cómic browniano. Polo demais, L., insistíu que para el este cómic máis semellanza tiña co segundo libro de Wolff que con "Vida de este chico", por aquilo dese extraño xogo de querer unha cousa e non facela. L. explicaba isto bastante mellor, pero quede así.

Da película de Truffaut pouco ou nada dixemos, pois só foi vista polo momento por unha persoa, M., xa que I. non acabou de vela (¿K.O. técnico, ou falta de tempo?). Mais o inefable J., que hoxe viña disfrazado (de J.) apandou co DVD prometendo cumprir como un home e chegar ata a palabra "Fine". A ver...

E logo foi inevitable darlle un tempo a Wolff. Xa Kar aquí, nun comentario ou dous escritos fai pouco, dicía que este fin de novela parecíalle algo decepcionante porque a chica que abandoaba a literatura para dedicarse á mediciña era un personaxe desagradable, e porque o derradeiro capítulo non acababa de convencer. Algo diso compartimos todos nesta reunión. Ese capítulo final parece un engadido a unha novela xa acabada no penúltimo. No derradeiro o protagonista de "Vieja escuela" desaparece para deixar paso a ese vello profesor con complexo de pecadio mortal de impostura, con volta final co rabo entre as pernas e cita velada da parábola do fillo pródigo da Biblia nas dúas últimas liñas: "Su padre, cuando le vio acercarse, corrió a su encuentro."

Entusiasmados todos pola chegada do mes da Virxe ou algo así, quedamos en seguir con este club, talvez insistindo na lectura de cómics "indies" de Brown e compañía, coas inevitables e comprensibles baixas do persoal de segundo de bacharelato, que bastante ten xa como para ter que aturar a quen escribe por máis tempo do debido. Amén.

[P.S. O cómic de Chester Brown está na nosa biblioteca morto de aburrimento desde fai séculos. Así que xa sabes.]

"Os catrocentos golpes", de François Truffaut

Ademais do libro de poemas de Ana Merino e do cómic de Chester Brown, dos que xa temos sendas entradas que podes ver, no seu día levamos á reunión non sei cantas o DVD coa película de Truffaut.
¿Por que esta peli, con esa inolvidable música composta por Jean Constantine? Ben, porque garda unha certa similitude -salvando as distancias- coa historia de Toby en "Vida de este chico". Outro tanto cabe dicir coa obriña de Merino e coa de Brown, claro... O filme fala dun neno que é case un adolescente que deambula por París na mesma época que trascurre a parte final de "Vida...", e recordemos que Toby a piques estivo de ir a vivir a París, ao París que ves nesta película, co seu tío. Hai outros parecidos, claro, que podes notar con só tomarte a molestia de... vela. É o que pasa nestes casos: que se un quere ver certas cousas nunha peli, ten que ver esa peli. Son ganas de fastidiar...
Tres ou catro cousas que un sabe da peli: tanto o autor como o propio film forman parte do que se coñece como "nouvelle vague" (nova onda) do cine francés, dos sesenta. Aí estaba xente como o propio Truffaut, ou Godard , ou Resnais, ou Rohmer... Un cine que xa é imposible ver en salas de cine normais, comerciais. ¡Tempos...! Menos mal que queda o DVD, o Forum... e os clubs de lectura, claro. (Se queres engadir nesta entrada o teu comentario, positivo ou negativo, da película truffautiana, pois sería moi ben recibido, a verdade).

(Truffaut e Rohmer xa nos acompañaran noutros momentos e circunstancias no noso escuro pasado...).

"Tú nunca me has gustado", de Chester Brown

Ilustración de Alicia

Como obras "complementarias" (?) deste club de lectura dedicado a dous libros de Tobias Wolff propusimos desde antes de Semana Santa a posibilidade de ler o libro de poemas de Ana Merino -que alomenos M. e Batiscafo, e pode que I., emprenderon-, a película de Truffaut titulada "Os catrocentos golpes" -tan eloxiada por Batiscafo e talvez vista por M. e I., non sabemos-, e, para rematar, o cómic "Tú nunca me has gustado", do canadiano Chester Brown, un dos máis destacados desa cousa que nos últimos anos dáse en chamar "cómic indie".
Imos con Brown.
De Brown temos en España desde fai algúns anos varias das súas máis recoñecidas obras, o cal non quere dicir que esas obras sexan coñecidas (polo gran público). Non debemos olvidar que no noso país a xente en xeral sigue considerando os cómics como algo máis ben de pouco valor. Non é así en Francia ou Italia, mais iso é outro conto que deixamos para outra vida.
Non temos nin idea de qué iso chamado "cómic indie", pero podemos intentar un esbozo: son cómics que se saen do cómic convencional (en EE UU e Canadá, os superheroes, basicamente; en Europa, os cómics de aventuras ou humorísticos; en España, os mortadelos, os peores mangas e os superheroes de calquera condición), que soen ser relatos autobiográficos, con debuxos e planificación máis ben sinxelos ou enganosamente sinxelos, editados de tal forma que se poidan evitar grandes gastos (pequeno tamaño, branco e negro, papel modesto, etc.), distribuídos con dificultade e atopables en librerías especializadas en cómics ou, como moito, nalgunha librería onde nos últimos anos comezan a dar cancha a certas editoriais (Astiberri, Sins Entido, Ponent, etc.) que conectan con autores e lectores deste secreto vicio...
Da forma de construír as páxinas que Brown ten merece a pena dicir algo. Recorta con tixeiras as viñetas debuxadas e logo vai pegando éstas sobre as páxinas. Iso explica a extraña distribución desas viñetas que ás veces sorprende ao lector. Marca da casa, pódese dicir.
Sería moi de agradecer que os que levaran este album para casa intentaran escribir aquí algo sobre el, ou sobre Brown, etc. Persoalmente, un considera este album como un elevado número de páxinas a modo de "prólogo" ou "introdución", para finalmente chegar as páxinas esenciais desta historia: desde a 178 á 185, ambas incluídas. Admítense obxeccións.

Reunión cinco e pico (días despois)

Días despois da renión V do día 15, "a oficial", fixemos algo así como a súa "repetición" pensando nas persoas que non puideron estar, máis J., que si estivo, pero quiso repetir xa que non tiña os capítulos mirados.

Unha vez máis o xa coñecido espírito que invadía a habitación nas reunións máxicas de cando estabamos con "Vida de este chico", que tanto botamos de menos ás veces, volveu para recordadrnos a íntima relación entre vida e literatura. Esa relación da que nos quere falar Wolff neste libro, pero que non necesitamos recoñecer soamente neste libro. O noso querido espírito aparece unha e outra vez, con movementos parecidos a eses ventos do Bosque Vello de Buzzati, para empaparnos con esa sensación de que ficción e vida están no caso dos seres humanos de carne e oso permanentemente asociados...

Saíu tamén o inevitable tema do problema xudeo, que tanto parece atraer a Wolff nesta obra e na anterior, e non soamente a este escritor estadounidense, senón como comentamos, noutros da mesma nacionalidade: Henry Roth, Philip Roth, Salinger, Singer, etc. A literatura escrita por estadounidenses con sangue xudeo (de tres ou catro gotas a litros) é practicamente un xénero. Tirando do fío, chegamos a España e Galicia: ¿sucede aquí ouitro tanto cos xudeos? Non é o mesmo, desde logo, pero non debemos olvidar... Mellor dito, deberíamos recordar, ou saber dunha vez, o sucedido na península no século XIV (Sevilla, Andalucía, Levante, Cataluña, Baleares...), e deberíamos facer traballar algo máis a nosa imaxinación para tratar de reproducir en imaxes as escenas de familias completas abandoando o seu país no século XV levando a chave da casa consigo... para non volver.

Tamén o Quijote foi tema de conversación entre nós, e cómo non, se se trata de falar da relación entre esa cousa que a xente soe chamar "realidade" e a ficción... Parte I, capítulo XXV da famosa obra de Cervantes, especialmente ao final. E como exemplo, un botón: deixemos falar por si mesmo a ese capitán Trueno da Mancha que para moitos pasa por tolo: "Yo imagino que todo lo que digo es así, sin que sobre ni falte nada, y píntola en mi imaginación como la deseo, así en la belleza como en la principalidad, y ni la llega Elena, ni la alcanza Lucrecia, ni otra alguna de las famosas mujeres de las edades pretéritas, griega, bárbara o latina. Y diga cada uno lo que quisiere; que si por esto fuere reprehendido de los ignorantes, no seré castigado de los rigurosos." Fala, claro, da súa Sigrid de Thule. Fala, claro, polo tanto, ¿de que...?

Reunión V (15.de Abril)

O xoves 15 reunímonos outra vez, para falar dos dous capítulos prefixados). Non estabamos todos, mais aá mitade da reunión sumouse, por primeira vez "en peroa", B., que ata agora só estaba con nós virtualmente.
Falamos da tendencia do protagonista á simulación, como o Toby-Jack do primeiro libro. E tamén do "problema xudeo", ou da condición de ser xudeo, neste caso na sociedade estadounidense. Outro elemento xa presente na obra anterior. Ambas cousas podemos aprecialas no conto que o protagonista plaxia da revista da escola feminina cercana: a simulación, a necesidade de representar ser outro, o ocultamento da condición de xudeo ou de ter tres gotas e media de sangue xudeo no pé esquerdo -fundamental e angustiante, ao parecer-. E a relación co outro sexo, e o roce coa xente dunha clase social superior, o desexo de ascenso social, o clasismo, o esnobismo...
Chamou a atención saber a discriminación en EE UU polo feito de ser da comunidade xudea, ou da etnia xudea, ou como queiramos dicilo. A discriminación por "ser diferente" dase en todas partes, por desgracia. tamén en EE UU. O cal non significa que as discriminacións sexan iguais en todos lados. En 1960 ou hoxe, unha persoa -e iso di Wolff nesta obra, p. ex.- podía e pode sentirse "desprazada" ou "illada" de xeito moi sutil polo resto, de aí a súa mecesidade de calar, de mon falar diso nin siquera co compañeiro da habitación, quen por certo chega a dicir que o conto "do protagonista" era "o seu conto". Curioso...
Tamén repartimos fotocopiado o soneto de Shakespeare número XXIX ("Cuando, en desgracia..."), que da título ao segundo capítulo que tocaba para esta reunión, e que axuda a comprender algo mellor a situación do rapaz -alomenos parte do soneto-: se premes neste enlace podes lelo completo, e algo máis tamén.

Ana Merino ("Juegos de niños"): "Roer los lápices del enemigo"

(Ilustración de A. Suárez)

O libro de Ana Merino (Madrid: 1971) Juegos de niños, suxestión de lectura -voluntaria- para este club, é un dos que convén ter a man cando, por exemplo, un pilla medo de noite e xa non pode culpar ós monstros que viven dentro do armario. Ou cando o desexo fascina pola dose de veleno que conleva. Cando o outono, cando o inverno... Se alguén tivo algunha vez algo parecido dentro de si, por favor, que o lea. Quen o faga sairá desta con algunha que outra apócema para ir tirando. Só iso, posto que non hai fórmulas matemáticas para se desfacer do amargo, senón algo máis parecido á estratexia da lagartixa. Si, si, digo ben: soñar cun murete soleado. ¿Que non se sabe do que estou a falar? Pois lédeo (e van dúas), que aínda hai máis. Estes poemas son cancións de patio, pero noutro compás. Véndeno cun billete para explorar outras escuridades, e de paso, namorarse dos monstros, e xogar. Pode que medrar sexa xogar a algo áspero, como salitre na pel. Poema vai, coidado:

Para sobrevivir lo cotidiano

Al bajar al sótano mi ropa sucia
olvidé que guardaba un puñado de ideas
en el bolsillo de atrás del pantalón,
y al sacar la ropa limpia de la lavadora
las descubrí desperdigadas
en trozos de papel totalmente ilegibles.

Desde ese momento
el alma de las cosas susurra que estoy loca
porque rezo al revés a un dios que ya no existe,
y me salen estigmas en las manos
y me vienen a ver desconocidos
que se quedan conmigo por las noches.

Se ahogaron mis palabras en agua enjabonada
y no pude encontrar su rastro en mi cabeza.

Las letras que surgieron de mis dedos
que anoté en los papeles que guardé en mi bolsillo
eran mi dirección, mi nombre,
el título de un libro,
los idiomas que hablo, las cosas que no digo.

Eran fórmulas mágicas para sobrevivir lo cotidiano,
cómo abrir el buzón y dar los buenos días
cómo no abrir la puerta al hombre seductor
que nunca se refleja en los espejos.

Todo lo que anotaba eran pequeñas pistas que seguía
para recomponer las piezas de mi cuerpo,
para no equivocarme y saber quién soy
sin tener que pensármelo dos veces.

Reunión IV (7 de Abril)

O día 7, o pasado mércores, reunímonos por cuarta vez neste club, pero por vez primeira para falar deste novo libro, "Vieja escuela". O tono xa cambiou, porque é un tipo de obra un tanto diferente. Xa non é un relato autobiográfico baseado na sucesión de fragmentos que co paso das páxinas vai creando na mente do lector unha certa sensación de unidade, de fío, de biografía ou non sei qué. Agora trátase dunha novela, mellor ou peor construída, mais novela. Certo que hai elementos autobiográficos, e non poucos, pero nin siquera é o mesmo personaxe: o rapaz narrador deste segundo libro é maior (é 1960 e está rematando o sexto ano na escola, mentres que Toby-Jack en 1960 entraba na escola preparatoria), fillo único (Toby non), coa nai morta (non era o caso de "Vida de..."), cun avó materno que non é oficial da marina, senón da aviación, etc. Pero si hai notables coincidencias: é unha escola do mesmo estilo -se ben con outrro nome-, antes vivía en Seattle, a simulación forma parte do seu ser, ten orixe xudea, interésalle a literatura, fuma -alomenos ao principio-, etc.

En xeral parecía haber no ambiente certa decepción, en comparación coa obra anterior que parecía gustar algo máis. Pero non é así en todolos casos: hai entre nós persoas que nos acompañan "virtualmente", e non parece que esas persoas gusten menos desta novela que do outro libro... ¿Ou si?

Próxima reunión: En principio, este xoves, día 15 de Abril. Quedamos en ler só ata a páxina 207 (incluída). É dicir, dous capítulos: "La lengua viperina" e "Cuando, en desgracia con la fortuna". Parece que agora si que se axitarán as cousas na cabeza do protagonista, e na escola...

William Faulkner

Frost, Hemingway o Nabokov son autores dos que se fala xa desde as primeiras páxinas do noso libro, mais tamén dun certo William Faulkner (pp. 18-19), a propósito dun conto seu referido á relación dun fillo co seu pai.
¿Quen ven sendo ese tal Faulkner? Nin máis nin menos que un dos tres ou catro escritores máis importantes do s. XX,. xunto con Kafka, Proust, Musil ou Joyce. Non é un calquera, e a súa impronta nótase en escritores máis cercanos a nós por razóns culturais como poden ser Juan Benet (e polo tanto Javier Marías) ou o ubícuo García Márquez: a "Región" de Benet ou o "Macondo" de Márquez son sendas versións do faulkneriano "condado de Yoknapatawpha".
Autor de numerosas novelas e contos de persoal estilo, con frases longas que contrastan coas frases breves e cortantes do seu contemporáneo Hemingway, e coñecido tamén como guionista de Hollywood nos vellos tempos: todo un mercenario. Probablemente viches na televisión máis dunha película con guión deles. Ou sexa, de Faulkner e a súa botella. Os escritores estadounidenses permanentemente pegados á súa botella, como o capitán Haddock, son lexión: Hemingway, Fitzgerald, Cheever, Carver, Bukowski... E tamén Faulkner.
Posiblemente coñeces (algunhas) películas dos irmáns Cohen ("Arizona baby", "Oh, brother", "Fargo"...). Unha delas chamábase "Barton Fink", interpretada por John Turturro, na cal hai un recoñecible homenaxe ao "Faulkner hollywoodiense".
Numerosas obras do propio Faulkner foron adaptadas ao cine e á televisión.
Pois ben, ao que íamos: nas páxinas 17-18 do libro de TW, onde se fala do conto faulkneriano titulado "Quemar cobertizos", podemos ver non soamente a importancia da literatura na escola do libro de Wolff, senón tamén algo que consideramos ata certo punto -talvez equivocadamente- un trazo característico do sistema educativo estadounidense, alomenos dun recente pasado: a consideración da literatura non como unha asignatura memorística (datos, etiquetas, nomes, correntes, etc.) regada de lecturas obrigatorias que quedarían ao marxe das vivencias dos alumnos, senón máis ben como pontes entre persoas que escriben (narracións, poemas) do ser e da vida, e persoas de carne e oso que len aire e vida que tocan e respiran nas páxinas desa novela ou libro de poemas. Se relemos o que o personaxe do noso libro di sobre o rapaz do conto faulkneriano, e a relación co pai, e as reflexións e emocións que de aí se seguen, verase isto mellor. Un non pode deixar de recordar a película titulada en castelán "Esplendor en la hierba", e aquela aula, e aquela escena que se le o poema de Wordswood que da nome oa filme...

Ernest Hemingway e Nick Adams

De Hemingway fálase xa desde o principio do libro, e máis que se falará, pois é un escritor clave na formación do propio Tobias Wolff e o autor preferido tanto do personaxe que conta a historia que estamos a ler, como de moitos dos seus compañeiros... Nos anos da historia deste libro, Hemingway non era un nombre raro atopado nunha- novela -que- case- estou- por- deixar-porque-non-falan-máis-que-de-literatura-e-cousa-raras-e-o-meu-tempo-é-demasiado-valioso-e-o-tipo-que-leva-este-club-non-dixera-que-isto-era-así, senón que era "O" escritor, nos EE UU, en España e en medio mundo (ou no mundo mundial enteiro).

Era coñecido poloas seus artigos de periódico, polas súas novelas, polas súas botellas, aventuras de cazador e pescador, polos sanfermines e polas súas mulleres. E o seu suicidio, etc. Pero en realidade no que era un auténtico mestre era como escritor de contos (desgracidamente non moi ben traducidos nin editados en España ata fai pouco).

Nota: Cando na p. 51 fala de Nick Adams está falando de Hemingway: Nick Adams era o nome escollido por E.H. para non dicir... "Ernest". Eran contos de carácter autobiográfico, e o personaxe da novela que lemos estaba aí que el facía algo parecido co seu "Sam".

¿Frost...? ¿Pero quen ven sendo ese... "Frost"?

Pois o tal é un dos maiores poetas estadounidenses do s. XX. E naturalmente que está moi ben acudir a certas páxinas da rede (ou nube: sexamos modernos) para ter información sobre os nomes dos seus pais e cales eran os seus pratos preferidos os días de festa. Pero se falamos dun poeta, mellor será ler algún poema, ¿ou?

(Vale: non é obrigatorio... ¿Quen dixo que estiveramos aquí por gusto? Cuidado coa poesía...: ¡Mata!).

A ver se atopas algún que "recorde" ao poema premiado do personaxe George Kellog...

Fábrica de snobs

Como xa fixéramos coa obra anterior, podemos achegarnos agora a ésta poñendo a lupa sobre as primeiras páxinas. Se ben comeza co nome do poeta Frost, e apunta, como ao final de "Vida de este chico", que estamos ás portas da victoria de Kennedy -ou sexa, en 1960-, pronto métese na cuestión das diferencias de clase social (lembremos o título deste capítulo 1). Se ben nesta escola parece reinar un certo silencio sobre as diferencias de clase, esas diferencias existen, a pesar da imaxe oficial que a escola pretende dar de si: "(...) a falta de otras distinciones, uno se plegaba a un sistema de valores establecido que no tenía en cuenta más que lo que uno había hecho por sí mismo. (...) Cualquier cosa que uno hiciera por sí mismo, el colegio la aceptaría como muestra de valor por encima de cualquier otra consideración" (p. 16).

Máis adiante, na p. 42, falando do problema que tivera con Gershon -ver comentarios de Batiscafo na entrada primeira deste blog-, cualifica á escola de "fábrica de esnobs". Mais, ¿que é un snob? ¿Ten algo que ver co intento de ascender en sociedade, coa distinción de certa clase alta, coa marxinación de quen "non está"? (Ver os dous enlaces anteriores pode aclarar algo isto). En calquera caso, recorda que no libro anterior Toby-Jack buscaba ese ascenso. Se ben é certo que agora é outro perxonaxe (a nai morta, en 1960 non entra na escola pois xa vai no derradeiro curso, é fillo único), pero con moitas similitudes (o tipo de escola, a orixe xudea, o interese pola literatura, a simulación,...). Na p. 17 parece indicar o punto de fuga buscado: "Puede que por eso tantos quisieran convertirse en escritores. Puede que les pareciera, como me ocurrió a mí, que ser escritor era huir de los problemas de sangre y de clase." Ou sexa, no seu caso, da orixe xudea e o risco de marxinación que conlevaba, e da orixe social da que procedía.

Consideramos de interese ter en conta a aparición do problema de clase xa nas primeiras páxinas. Lembramos con certa confusión que nunha entrevista concedida polo autor cando o libro foi traducido ao castelán, Wolff referíase a isto, e recoñecía que ao comezo escribía a historia sen ter en conta o peso dos problemas que a clase comportaban. Foi despois dunha conversación cun amigo, cremos, que caeu na conta, replanteándose a obra aínda en formación. Claro que talvez a memoria estea a tomarnos o pelo por enésima vez...

Cita inicial

As citas inicias do libro anterior acabaron por ser bastante clarificadoras, se un se para a pensar nelas a touro pasado... Probemos agora a facer outro tanto coa da páxina 9 sobre a verdade e a mentira (supoñemos que non exactamente en sentido extramoral, mais pode que tamén, a maior gloria do vello dinamiteiro). Reflexionemos un anaco sobre ese galimatías que parece un círculo vicioso (e probablemente o é)... Mmmmhhh... ¿Xa está?

¿...Non?

¿Será cousa de volver sobre esta cita máis adiante, cando as cousas se manifesten cual espírito desocupado debaixo do vaso dos fans da "Ouija"? ¿Teremos que acordarnos daquel tipo montado nun cabaliño nas últimas que xogaba ao Capitán Trueno polas pedras resecas da Mancha en compañía doutro friki que falaba raro...?

Pode. Mentres, aí va información sobre o tal Mark Strand, poeta... O poema en cuestión está publicado en castelán dentro do libro "Sólo una canción", por Pre-Textos, como non, no ano 2004 ((con Andrés Trapiello como un dos dous tipógrafos, todo hai que dicilo).

Vale.

Presentación

De novo ola.

Damos pois comezo á segunda parte do noso club de lectura. Primeiro foi "Vida de este chico", e agora ímos con "Vieja escuela", ambos do mesmo autor, Tobias Wolff. Se a primeira era un relato autobiográfico contado por un autor acostumado a escribir relatos e, polo tanto, a pouco que un preste algo de atención, iso é recoñecible no seu discurso: non era unha novela; era unha cadea de fragmentos (moi ben escrita) coa que pretendía reconstruír o seu pasado como preadolescente (1955-56, ao principio, con dez ou once anos) e como adolescente con todos os boletos comprados para acabar na delincuencia (1960, nas últimas páxinas, con quince aniños), agora, na segunda obra que xa temos todos, TW sitúa a súa novela (xa veremos se realmente o é, ou non) nunha escola como aquela da que se fala ao final do outro libro, privada, preparatoria, probablemente bastante elitista (xa veremos isto tamén)... Pero agora non é xa un relato autobiográfico como "Vida de este chico", ou "En el ejército del faraón" (obra que conta as súas experincias na guerra de Vietnam, publicada antes que "Vieja escuela", pero que transcorre nun tempo posterior: o fío sería: "Vida de este chico"-"Vieja escuela"-"En el ejército del faraón", se queremos seguir paso a paso o devir vital de TW, pero a orde de realizacvión como obras literarias non foi así), senón unha obra cargada de referencias e elementos biográficos, pero soamente iso, e xa veremos outra vez ata qué punto...

Pois iso: Queda inaugurado este pantano. Atentos estes días a este blog, porque intentaremos dar expliocacións de autores, obras ou feitos da época que axuden a mellorar a nosa visión ou lectura deste libro. Boa caza...

(Non olvidemos a Ana Merino e Truffaut, por favor. sería tremendamente popsitivo que fóramos xa pasando de man en man esas dúas obras, se é posible... E aínda queda por ver outra obra complementaria da parella wolffiana: un cómic dun autor canadiano que merece realmente a pena).